Noktowizor czy termowizor – co i kiedy wybrać?

Luneta noktowizyjna czy termowizyjna?

Każdy miłośnik polowania zdaje sobie sprawę z trudności, jakie niesie za sobą prowadzenie nocnej obserwacji. W przeciwieństwie do dzikich zwierząt ludzkie oczy nie są przystosowane do pracy po zmroku, a to oznacza nierówną walkę. Tutaj z pomocą przychodzą wszelkie nowinki technologiczne, które dzięki zaawansowanym układom optycznym pozwolą Państwu dostrzec to, co niezauważalne gołym okiem. 

Nawet osoby nieobeznane z tematem optyki myśliwskiej wiedzą, że takie możliwości dwie technologie: noktowizja oraz termowizja. Jednak zasada działania obu metod obrazowania oraz to, która z nich w danych sytuacjach lepiej się sprawdzi, wymaga już głębszego przeanalizowania zagadnienia. Aby znaleźć odpowiedź na pytanie, co lepsze termowizja czy noktowizja, należy zacząć od samego początku.

Co to jest noktowizja? Jak działa?

Zacznijmy od podstaw: co to jest noktowizor? Jak działa? Osobom niewtajemniczonym w tematykę myśliwską, z pewnością w pierwszej kolejności kojarzy się ze specjalnymi goglami znanymi z filmów sensacyjnych używanymi przez służby specjalne podczas nocnych działań. Co prawda my skupiamy się na optyce myśliwskiej, to zasady działania są podobne i właśnie nim przyjrzymy się poniżej.

Zacznijmy od początku: nasze oczy umożliwiają nam obserwację otoczenia poprzez rejestrowanie światła odbitego i wbrew pozorom noktowizory działają w ten sam sposób. Aby urządzenie zarejestrowało obraz, wcześniej światło musi odbić się od danego obiektu i trafić do obiektywu. To właśnie dlatego współczesne noktowizory wyposażone są zazwyczaj w iluminatory, których zadaniem jest emitowanie wiązki światła podczerwieni pozwalającej zobaczyć jeszcze więcej. Co ważne, światło iluminatora zwiększa widoczność noktowizora, ale pozostaje niewidoczne dla ludzkiego (nieuzbrojonego) oko. Zapewnia to maksymalną dyskrecję podczas obserwacji prowadzonej po ciemku lub w warunkach ograniczonej widoczności.

Krótka historia noktowizorów

Aby lepiej poznać zasadę działania noktowizora, warto wiedzieć, jak noktowizory ewoluowały na przestrzeni lat. Ich historia zaczyna się już w 1926 roku, a pierwsze celowniki noktowizyjne były wykorzystywane jeszcze pod koniec II wojny światowej. 

Historia generacji noktowizorów

• Noktowizor gen. 1 – Pierwsze pasywne noktowizory, które przy współpracy z oświetlaczem wzmacniają światło rejestrowane z otoczenia. Wzmocnienie sygnału nawet do 5000 razy sprawia, że wystarczy światło księżyca, aby mogli Państwo z powodzeniem obserwować otoczenie. Celowniki noktowizyjne 1 gen. wciąż są produkowane i rozwijane. To aktualnie jedne z najpopularniejszych noktowizorów – głównie ze względu na ich przystępną cenę. 
• Noktowizor gen. 2 – Druga generacja noktowizorów opracowana została w latach 70 i do dziś jest to rozwiązanie wykorzystywane przez służby mundurowe i profesjonalistów na całym świecie. Zastosowane w nich płytki mikrokanałowe (MCP) cechują się dużo lepszą skutecznością wzmacniania obrazu – aż do 50,000 razy! 
• Noktowizor gen. 3 – W latach 80. inżynierom udało się uzyskać jeszcze lepsze wyniki, a to między innymi dzięki wykonaniu fotokatody z arsenku glinu. Poprawiło to czułość urządzenia i umożliwiło pracę w jeszcze szerszym zakresie widma. Obecnie noktowizory 3 gen. wykorzystywane są głównie przez siły specjalne.

Noktowizor gen. 4 – Najnowsza z technologii noktowizyjnych, która nie tylko cechuje się jeszcze lepszymi właściwościami, ale przy tym dużo większą odpornością na oślepianie na przykład reflektorami samochodu. Noktowizor cyfrowy – To rozwiązanie naszpikowane nowoczesnymi rozwiązaniami technicznymi. Główną różnicą w stosunku do wyżej wymienionych noktowizorów jest brak fotokatody. Zastąpiona została cyfrową matrycą o wysokiej czułości.

Mimo iż noktowizory generacji 3 i 4 cechują się świetnymi właściwościami, to obrót na rynku cywilnym w Unii Europejskim takimi urządzeniami został ograniczony. Należy jednak podkreślić, że dobrze dobrane celowniki noktowizyjne poprzednich generacji w zastosowaniach myśliwskich czy przyrodniczych oferują widoczność, która zadowoli każdego z Państwa.

W jaki sposób działa celownik noktowizyjny?

Wiemy już, że noktowizory dzielą się na cztery generacje. Teraz zatrzymajmy się na chwilę przy samej zasadzie działania noktowizora. Podstawowe zadanie noktowizora to zbieranie i wzmacnianie światła z otoczenia, co umożliwić ma Państwu widzenie w ciemności. Pierwszym z elementów mający w tym pomóc jest obiektyw skupiający rozproszone światło. Następnie w zależności od rodzaju noktowizora zostaje ono wzmocnione – chemicznie lub elektronicznie. Główna różnica w obserwacji polega na tym, że w przypadku noktowizorów analogowych obraz przekazywany jest bezpośrednio poprzez układ optyczny, gdzie w cyfrowych urządzeniach zostaje wyświetlony na miniaturowym wyświetlaczu. 

Dlaczego warto wybrać noktowizor cyfrowy?

Główną zaletą noktowizora cyfrowego jest wcześniej opisany wyświetlacz, co przekłada się na możliwość zaimplementowania nowoczesnych rozwiązań technologicznych. Co szczególnie ważne dla wielu z Państwa, cyfrowa luneta noktowizyjna pozwala nagrywać filmy i robić zdjęcia podczas nocnego polowania, a następnie przesyłać je na ekran smartfona lub udostępniać znajomym i przyjaciołom. Podczas polowania przydają się także funkcje zmiennego powiększania obrazu czy łączności bezprzewodowej z dedykowanymi aplikacjami, które umożliwiają zdalne sterowanie urządzeniem.

Kolejnym plusem myśliwskiej lunety noktowizyjnej jest jej uniwersalność. W przeciwieństwie do chemicznych wzmacniaczy obrazu te cyfrowe są odporne na uszkodzenia spowodowane wystawieniem delikatnej analogowej optyki na światło dzienne. 

Takie noktowizory wyróżniają się też ceną, kosztują mniej od analogowych odpowiedników generacji drugiej i trzeciej. Warto przy tym podkreślić, że możliwościami obserwacyjnymi wcale nie odstają od swoich analogowych przodków. Gdyby porównać je go wcześniej wymienionych generacji noktowizorów, wyświetlany przez nie obraz uplasowałyby się gdzieś w okolicy generacji drugiej, a nawet drugiej plus.

Co to jest termowizja? Jak działa?

Mimo iż zastosowania termowizji i noktowizji mogą wydawać się pozornie podobne, to zasada działania obu technologii jest zupełnie inna. O ile w przypadku noktowizorów mówimy o wzmacnianiu światła widzialnego, tak w termowizji będzie to wykorzystywanie promieniowania podczerwonego oraz obrazowanie energii cieplnej. Podobieństwa dotyczą wyłącznie tego, że oba rodzaje urządzeń pozwolą Państwu zobaczyć więcej podczas nocnej obserwacji lub polowania.

Termowizja to metoda analizy promieniowania podczerwonego i energii cieplnej wykorzystywana do gromadzenia informacji o obiektach w celu formułowania ich obrazów, nawet w warunkach słabej widoczności. To rodzaj technologii, który przez lata zyskał szerokie spektrum zastosowań. W szczególności jest to skuteczna alternatywa dla technologii noktowizyjnej, z możliwością pracy przy całkowitym braku światła (ponieważ nie opiera się na świetle widzialnym), działa nawet w dymie, smogu i dużym zamgleniu.

Jak działa termowizja?

W przeciwieństwie do noktowizora, gdzie działanie opiera się na wychwytywaniu światła widzialnego, termowizory analizują promieniowanie elektromagnetyczne w paśmie podczerwieni wytwarzane przez wszystkie obiekty znajdujące się w kadrze. To dzięki temu umożliwiają obserwację nie tylko po zmroku, ale i w warunkach ograniczonej widoczności. 

Podstawą działania termowizora jest praca opierająca się na analizie sygnatur cieplnych i przekształcania ich w obraz. Duża czułość podczas wykrywania promieniowania podczerwonego pozwala termowizorom wychwytywać nawet niewielkie różnice temperatur,  a najlepsze z nich działają w zakresie od -40°C do 2000°C z marginesem błędu wynoszącym jedynie 0,2°C. Termowizor myśliwski aż takiej rozpiętości nie wymaga i nie wykorzysta, dlatego w jego przypadku zakres temperatur wynosi zazwyczaj -20°C–250°C.

Obraz wyświetlany przez noktowizor najczęściej ignoruje obiekty o niskiej temperaturze, a te o wyższej sygnaturze prezentuje w jasnych barwach. Co ważne myśliwska luneta termowizyjna najczęściej wyposażona jest w dodatkowe funkcje ułatwiające obserwację. W zależności od wybranego modelu mają wtedy państwo możliwość zmiany trybu wyświetlania kolorów.

Najczęściej spotykane tryby kolorystyczne w termowizorach to: 

• white hot – im wyższa temperatura tym obiekt jaśniejszy,
• black hot – ciepłe obszary kadru wyświetlane w czerni,
• red hot – czerwone wyróżnienie elementów o wyższej temperaturze,
• color hot – obiekty emitujące ciepło wyświetlane w pomarańczowych barwach.

Termowizor myśliwski

Charakterystyczny obraz termowizora w pierwszej kolejności kojarzy się wielu osobom z geodezją, czy budownictwem. Owszem, tam obrazowanie termalne znajduje praktyczne zastosowania każdego dnia, ale jego właściwości doceniają także myśliwi na całym świecie. 

Monokulary oraz lunety termowizyjne, od kiedy tylko pojawiły się w ofercie sklepów myśliwskich, zmieniły sposób polowania wielu osób. Dają niedostępne wcześniej możliwości prowadzenia wyjątkowo skutecznej obserwacji nawet w najtrudniejszych warunkach. Warto również wspomnieć, że termowizory cechują się dużą wytrzymałością i odpornością na uszkodzenia, co bez wątpienia w terenie ma ogromne znaczenie. 

Dlaczego warto wybrać celownik termowizyjny?

Nowoczesne lunety celownicze z sensorem obrazowania termalnego to urządzenia wypchane po brzegi technologią. Są nie tylko wyjątkowo skuteczne podczas obserwacji w trudnych warunkach, ale cechują się też świetnym zasięgiem. Przykładowo dla lunety Infiray RICO RL42 zasięg wykrywania standardowego obiektu mierzącego 170 centymetrów wynosi aż 2200 metrów!

W takich celownikach nie brakuje zmiennego przybliżenia, opcji obrazu w obrazie, nagrywania filmów i robienia zdjęć, czy modułów do bezprzewodowego łączenia się ze smartfonami. Całość dodatkowo opakowana jest w wyjątkowo wytrzymałą i szczelną obudowę, odporną na wszelkie czynniki atmosferyczne. 

Co wybrać: noktowizor czy termowizor?

Przeanalizowaliśmy oba rozwiązania – czas na znalezienie odpowiedzi na pytanie zadane w tytule tego artykułu. Co jest lepsze – termowizor czy noktowizor? Cóż, niestety w tym wypadku odpowiedź może być tylko jedna: to zależy.

Kiedy wybrać noktowizor?

Noktowizor sprawdzi się u tych z Państwa, którym zależy na bardziej naturalnym obrazie. Nagrania i zdjęcia z nocnego polowania czy obserwacji ukażą pełen kadr ze wszystkimi szczegółami danej sceny. Skuteczność noktowizorów potwierdza stałe wykorzystywanie ich w służbach specjalnych, leśnych, granicznych czy w firmach ochroniarskich. Należy jednak pamiętać o tym, że ograniczeniem w tym wypadku będą trudne warunki atmosferyczne, takie jak na przykład mgła.

Warto także zaznaczyć, że optyka noktowizyjna w myślistwie zazwyczaj jest korzystniejsza cenowo od urządzeń termowizyjnych.

Noktowizory świetnie sprawdzają się do:

• Obserwacji całego kadru, nie tylko wychwytywania obiektów cieplnych,
• Nagrywania bardziej naturalnych obrazów podczas obserwacji dzikich zwierząt i polowań.

Kiedy wybrać termowizor?

Lornetka, monokular czy luneta z termowizją to propozycja dla tych z Państwa, którzy szukają bezkompromisowego rozwiązania, pozwalającego zauważyć zwierzynę w każdych warunkach. Mimo iż obraz z termowizora nie sprawdzi się w roli upamiętnienia nocnego polowania, to z pewnością przełoży się na maksymalną ilość oddanych celnych strzałów. 

Termowizory najlepiej sprawdzają się podczas:

• Polowania – również w zupełnej ciemności,
• Dostrzegania zwierząt i ludzi nawet w najtrudniejszych warunkach.

Podsumowanie

Celownik termowizyjny czy noktowizyjny – to pytanie, z jakim musi zmierzyć się wielu myśliwych na całym świecie. W dzisiejszym artykule omówiliśmy obie technologie i wskazaliśmy mocne strony obu rozwiązań. To, na które Państwo się zdecydują, powinno już zależeć od konkretnych wymagań, zastosowań i przeznaczonego na to budżetu. W razie jakichkolwiek pytań służymy Państwu naszą wiedzą i doświadczeniem. Chętnie rozwiejemy wszelkie wątpliwości i pomożemy w doborze odpowiedniego sprzętu.